İngilizcede gelecek zamanı betimlerken değişik kalıplar kullanılıyor malum.will, going to ..
benzer şekilde dilek,olasılık ve zorunluluk derecesine göre de kalıplar var. shall, ought to, may, might, have to, must ..
Türkçede bunların tamamının karşılığı olan kalıplar var aslında ama; görüyorum ki onları kullanmak yerine -cek, -cak ile yazılmaya başlandı.yapacağız edeceğiz, olacak falan diye..
Öncelikle; f-16'ları alırken paramız yetmedi planlanan kadar alamadık. 320 diye yola çıkmıştık sadece 160 adet (blok30/40) alabildik. O da fms seklinde ve şartları ile.
Diğer 80 tanesini (blok-50ler) ırak savaşından fırsat ile arap parasıyla aldık. Takiben bunlardan ayrı olarak 30 adet de refahımızın görece arttığı 2010'da ve kazalıların yerine yine fms ile ancak alabildik. orijinal proje sayısını tamamlamaya bile çalışmadık .
O dönemlerde ve öncesinde sayısal olarak filoları dolduran diğer harp uçaklarımız genelde 2.el; hibe veya bir önceki nesil idi. Mesela f-4'lerimizin yanlış bilmiyorsa sadece 40 tanesi falan sipariş ve parayla alınmadır. Geriye kalanı yine ırak savaşı sonrası hibe vb.
F-16 projesi sadece uçak alımı da değildir. Ki mmu da öyle olacak. Hangarından bakım düzenine; montaj hattından ekosistemine kadar komple bir değişimdi.. tüm bu tesislerin projeleri ve maliyetleri de alsında milli bilgi dağarcığımızdan ve milli bütçeden karşılanmadı. Kurulan şirketler amerikan ortaklığı ile vakıf veya özel şirket olarak hayatlarına başlayabildi. Ge ve lockheed olmadan tei, tai vb şirketler nasıl kurulacaktı.. ne bilgi (know-how) ne de para vardı.
F-35 siparişini de fms yoluyla 100 adet ile olacak şekilde başlattık fakat hatırlatırım karşılığında 12 milyar dolara kadar iş hacmi payı almıştık. Yine para/döviz vermeden alacaktık.
Evet mmu'ya neredeyse tamamen, hürjet'e kısmen harcanacak paralar yurt içinde kalacak. Ancak gelin bir hesap yapalım;
mmu'ların üretileceği 2028+ Türkiyesinin milli geliri 1,2 trilyon dolar olsun. Bizim msb için ayırabildiğimiz pay yaklaşık %1,5 civarındadır (Nato'nun öngördüğü ve hesapladığı %2'dir). 1,2+ trilyon dolara göre %1,5 18-20 milyar dolar savunma bütçesi demek. (Bugünkü 2024 "msb" reel bütçesi beklenen döviz kuru ile yaklaşık 13-14 milyar dolar).
Bütçelerin genel olarak 1/3'ü modernizasyon ve tedariğe harcanır .. bunun da karşılığı takribi 6-7 milyar dolar olacaktır.
Uçakların ilk 20 yıl boyunca bakım tutum, upgrade, tedarik maliyetlerini etiket fiyatının 3 katı olarak hesaplarsak ; etiket miktarı 100 milyon dolarlık bir mmu'nun esas maliyeti iyimser bir tahminle 300 milyon dolar civarında olacaktır. Bazı arkadaşların önerdiği 400 mmu'nun maliyeti ise tedarik olarak ; 40 milyar dolar, isletmeyle beraber ilk 20 yılda 120 milyar dolar rakamına ulaşırız. Bu da yılda 6 milyar dolar eder.
4-7 adet Tf-2000, 8-10 adet milden, +1 tcg trakya, 8-10 adet füze h.botu, 8 civarı hisar korveti, ilave 4 adet istif veya tf-3600 ;
1000 adet yeni nesil tank, 3000 adet yeni nesil zma, 100lerce yeni kmo ve cnra sistemi,
100'lerce KE ve anka-3 tedariği , hava savunma sistemlerini, mühimmat ve füze tedariklerini de düşünürsek hayırlı işler dilerim.
Üzgünüm arkadaşlar matematik tek gerçektir. Ar-ge yapmak ile seri üretim arasındaki fark ise devasa tabii..