Ana Menü Defence Turk

J-10C konusu ilgimi çeken bir konu özellikle J serisi uçakların son dönemde popüler olması bu noktada bu konu özelinde acaba Hvkk bu uçağı tercih edebilirmi sorusuna kendi analizimden bir kaç görüş paylaşmak isterim.

J-10C özelinde benim en çok ilgimi çeken husus KLJ-7A tipi yüksek T/R modüllü AESA sistemi, sıvı soğutma ve PL-15 gibi uzun menzilli BVR mühimmatı kombinasyonu ile kağıt üstünde daha yüksek anten çıkışı, uzun duty-cycle ve derin BVR erişimi sunması. Ancak radarın etkinliği konusunda ise T/R sayısına bağımlılıktan ziyade beamforming algoritmaları, gönderme gücü yönetimi, hedef ayırma/izleme yazılımları ve ECCM/anti-jamming yetenekleri esasında J-10C'nin performansını belirlediğini düşünüyorum. Özellikle sıvı soğutma sürekli yüksek çıkış verirken sahada bakım yoğunluğu ve özel altyapı zorunluluğu yaratabilmekte. Platformun aerodinamik tasarımı ve taşıma kapasitesi çok kanallı silah yüklemeleri için elverişli olmasıda ayrı bir avantaj sunuyor bu uçağın müşterilerine. Tabiki  yine de motorun T/W, SFC ve ömür değerleri sortie rate ile operasyonel sürdürülebilirlik gibi konularda bu uçağı tercih edenler için önemli kriterler.

Genelde J-10 varyantları ile F-16 modellerinin karşılaştırılması çok sık yapıldığından genel tasarımlarına baktığımda motor ve hava-arayüz tercihleri farklı tasarımlar üzerine oturduğunu görüyorum. Özellikle J-10 daha yeni aerodinamik yapısıyla yüksek silah yükü ve farklı konfigürasyonları taşımaya uygunken F-16 uçuş kontrol yazılımları ve düşük hız stabilitesi bakımından uzun yılların operasyonel birikimiyle çok dengeli bir "uçuş platformu" haline gelmiş durumda. Bu yönüyle F-16 kendi sınıfında müşteriler özelinde olgun bir standart oluşturuyor.

Motor tarafında ise sürdürülebilirlik en önemli kriter aslında bizimde bu noktada almamız gereken dersler mevcut KAAN projesinde özellikle Motor ömrü, thrust-to-weight oranı ve spesifik yakıt tüketimi (SFC) bir uçağın sortilerde ne kadar verimli çalışacağını, hangi bakım aralıklarıyla uçabileceğini belirleyen kritik faktörler üzerinen şekilleniyor. Örneğin J-10'un kullandığı motor daha yüksek güç verebiliyor lakin saf güç yeterli değil bunun yanında ömür ve bakım maliyetlerinde F-16'nın Amerikan ekosistemindeki tecrübesi ve yedek parça güvenilirliği ciddi bir avantaj sağlıyor. Burada kritik nokta sahadaki operasyonel sürdürülebilirlik motor verilerinin kendisinden çok bakım altyapısı ve lojistik zincirle şekillendiğini görüyoruz.

Radar soğutma ve dayanıklılık tarafında da benzer bir ayrışma var. Sıvı soğutmalı AESA'lar (J-10C'de olduğu gibi) uzun süre yüksek güçte yayın yapabilme özelliğine sahip fakat bu sisteminde buna karşı karmaşık onarım gereksinimini artırıyor. F-16'daki (AN /APG-83 )SABR gibi hava soğutmalı AESA'lar daha sınırlı güç döngüsüyle çalışsa da sahada daha basit bakım ve daha yüksek görev erişilebilirliği sağlaması dikkat çeken bir husus. Dolayısıyla sortie rate'i yüksek tutmak için sadece radar gücü değil, MRO süreçleri, yedek motor ve aviyonik stoklarının planlanması da kritik hale geldiğini belirtmek isterim.

Bu iki uçak arasında mühimmat, datalink ve lojistik entegrasyonu stratejik düzeyde belirleyici olduğunu düşünüyorum. PL-15 gibi uzun menzilli aktif arayıcı füzeler mid-course güncelleme ve platform-füze veri bağı gerektirdiği bir gerçek. Tabiki bunların performansı gerçek sahada datalink entegrasyonu ve hedef tespiti zincirinin kalitesine bağlı. Bizim ülke özelinde değerlendirdiğimde J-10 tedariği NATO-standart veri bağları (ör. Link-16) ve AWACS sensör füzyonu ile doğrudan uyumluluk sorunu olabilmesinin yanı sıra iki ayrı tedarik-tedarik zinciri yönetimi yükünün ağırlaşması, eğitim ve sertifikasyon maliyetleri ve olası diplomatik ve pakt değişikliği özelinde teknoloji kısıtları anlamına gelir ki S-400 de yaşanılan bu durumun J-10 ile taçlandırılması durumunda çok ciddi sonuçları beraberinde getirme riski mevcuttur. Eğer alınacaksa veya alternatifler tükendi ise sözleşmede uzun dönem MRO/MRO-license maddeleri, yerli sanayiye teknoloji transferi, datalink köprü çözümleri ve kapsamlı entegrasyon testleri garanti altına alınmadan operasyonel kazanım sınırlı kalacaktır.