Ana Menü Defence Turk

Öyle değil. 30-35k lb motorun prototip maliyeti aşağı yukarı 50 milyon dolar civarı tutar dedi sn Mahmut Akşit. Geçebilir de biraz aşağı da kalabilir. Bu tür projelerde yaklaşık 30 motor yapmanız lazım dedi. Bunu çarpıp 1.5 milyar dolar tutuyor diye haber oldu heryerde. Bunlar sadece prototip maliyetleri. Belki 2 milyara da çıkar. Tek maliyet de prototip olmadığına göre bu rakam daha da yukarı çıkacaktır. Hocanın demek istediği, "bu işler çok pahalı, bakın bu seviyedeki bir motor prototipi 50 milyonu buluyor, bundan 30 tane de yapmanız lazım" dedi.
Linkback: Ynt: TEİ MOTOR PROJELERİ

Eğer bu işten 1.5 milyar dolar ile çıkabilirsek , ekonomi tarihimizdeki en mükemmel yatırımı yapmış oluruz...

5 sene içinde o motordan 100 kat para kazanır bu ülke...

F136 motoru için GE ve RR, 2005'de 3.5 milyar dolar para harcamışlar. Bıraktıklarında işi bitirebilmek için 1 milyardan fazla daha paraya ihtiyaç varmış. Yani 4.5+ milyar.
Bugünün parasıyla 7+ milyar dolar ediyor. Bu işi 3-4 milyara bitirebilirsek büyük başarıdır.

Kesinlikle. Üstteki yazıda da belirttim, sağda solda prototip maliyetlerini projenin toplam maliyeti diye yazıyorlar. 1.5 üzerine bir o kadar daha gider.

ABD veya AB maliyetleri ile başka ülkelerin maliyetlerini birbirine çok karıştırmamak gerekiyor. ARGE de buna dahil. ABD'de savunma sanayi veya ilaç sanayi ARGE masraflarını çok abartıyor. Sonra Trump gibi biri geliyor, sopayı gösterince F-35 satış bedelleri düşüyor. Yine silah satışlarında uçak, tank vs bedellerinde son 10-15 yıldır astronomik rakamlar da dikkatinizdedir. Herhalde son 10-15 yılda silah sanayinde dolar bazında %150-200 civarındaki enflasyon farkedilebiliyordur. Özellikle son 3-5 senedir silah üreticisi şirketler ve ihracatçı ülkeler diğerlerini paçalarından yakaladılar. Yerli üretim bu bakımlardan da hayati gözüküyor.

Hizli sekilde yapsinlarda maaliyeti ne olursa olsun yapsinlar...

Rivayete göre vakti zamanında Pakistan basbakanlarindan biri "icabinda 10 sene çim yeriz ama nükleer bombayı yapmamız gerekli" demiş...

Abarti da olsa genel olarak bizim motor islerinin hepsini ayni sekilde degerlendirmemiz gerektiğini düşünüyorum...özellikle hava, roket ve deniz araçları motorlarinda...

Ekonomik olarak kurtarir mi kurtarmaz mi umurumda bile değil açıkçası..

Burası Amarikamı o kadar paraya biz ay roketi geliştiririz. Motorun ARGE maliyeti 100 milyon doları geçmez birim fiyatı da 10  milyon dolar olur. Sungur izah etmiş işte yanlış anlama var ben Sungur un yazdıklarından ikna oldum huzur buldum 50 milyon dolar tutacakmış hepi topu. PC de tasarlıyon hepsaplıyon cnc de yapıyon birleştiriyon bunun milyar dolarlık bir şeyi yok ki mühendis maaşı hepsi. Bizim projeler Amarikalı gibi maliyette olsa bunca radar uçak gemi bitmezdi

Sn Putty,
Tusaş sitesinden kıdemli uzman mühendise 16 maaş üzerinden ayda 217000 tl ödendiğini okudum. Bu ortalama 5000 dolar eder.
TRMotor, mühendislerinin çoğunluğunu TUSAŞ'tan aldı. 3-4 yıl önce 400+ mühendis çalıştığı söyleniyordu. Bugün bu rakam ikiye katlanmış olabilir. İki yıl önce Sn Akşit sadece Teİ'de 150 mühendisin KAAN motoru konusunda çalıştığını söylemişti.
Bu çalışanların bir kısmına araba veriliyor. Bir kısmının gidiş geliş masrafları karşılanıyor. Öğle yemekleri şirketten. Genel müdürün ve üst yönetimin maaş ve masraflarının sayılı bir kısmı da motor maliyetine katkıda bulunur.

Sadece mühendis masrafı deyip çıkamazsınız.

800 mühendis çalışıyor deseniz, sadece maaş için 10 yıl içerisinde 520 milyon dolar ödersiniz.
Bir okadar da bu elemanların şirkete ek masrafları ve kıdem tazminatı, vergisi, amortisman masrafları, bilgisayar sistemleri, yazılım masrafları vs vs  vardır.

Ondan sonra her parçanın bireysel tastik (proofing) ve kabulü için harcanan paralar olacaktır. Bunlar prototip öncesi masraflardır.

Ondan sonra 30 adet prototip motor yapılır.

Putty, sadece yapay zeka ve PC ile motor geliştiremezsin. Süper bilgisayarlar son 20 senedir tüm sektörde yoğun kullanılıyor, daha önce de kullanılan yöndem idi. Bunlar ile motor yapılabilseydi Çin her hafta yeni model jet motoru ortaya çıkarmaz mı. Teknolojik olarak Rusya'dan fersah fersah önde olmasına rağmen onlardan uçak motoru konusunda geride olmasının asıl sebebi tecrübe, altyapı ve en önemlisi test sürecisine harcanan zaman kısa olması. Rusya ile ABD 80 senedir bu işi yapıyorlar, metal dayanıklılığını çözmuşler, hangi malzemeden ne kadar eklenir, 500 saat sonra metal eşinmeden konserve kutusana dönmeyecek şekilde ürün ortaya çıkarıyorlar. Çin 40 senedir bu işin içinde, tecrübesi az.

Cep telefonu, araba veya çamasır makinesi değil, teknolojik açığı 5-10 senede kapatırım, yapay zeka ve uber süper bilgisayarım var gibi hayallere kapılmak cahilliktir.

Yukarıda 30 motor harcayarak ortaya ürün çıkarırız demiş, bence çok iyimser yaklaşım olmuş. AL-31F  76 adet prototip harcadıktan sonra sadece 700 saatlik ömrü olan motor ortaya çıkmıştı. Çin ise ilk etapta 500 saatlik WS-10 çıkarmak için 100'den fazla motor harcandığı söyleniyor. Ondan sonra yine onlarca protoip harcadıktan sonra şu anda 1500 saate kadar çıkardıklarını söylüyorlar. Çin teknolojik bakımdan dinozor ise Türkiye bir karıncadır. İşte dinozor bile 40 senede 200-300 motor harcayıp 1500 saatlik motor ortaya çıkarıyor.

Sayın Marmara,

Projenin başarısı, eksik olunan teknolojinin ne olduğuna göre değişiyor. Çin için en önemli eksiklik tek kristal teknolojisi idi. Biz bu aşamayı 1. nesil tek kristallerde 5-6 sene önce geçtik. Şimdi 3. nesil tek kristaller aşamasında olduğumuz söyleniyor. Öte taraftan Çin tek kristal türbin kanadı üretmeyi zannedersem aya gitmekten zor olarak açıklıyordu. Bizim biliminsanlarımız bu aşamayı bir şekilde, öyle bilinen astronomik bütçeler olmadan hallettiler. Önümüzde yanma odası, afterburner gibi diğer problemler var muhtemelen. Onları da tek kristal kadar sorunsuz ve kısa zamanda çözebilir miyiz ? Açıkçası ben umutluyum. Zira şimdiye kadar yapılanlar bir şekilde Türkiye'de yüksek teknolojili ürünler ortaya koymak için gerekli altyapının oluştuğunu gösteriyor. Bazı konular matematik hesapları ile, orantılar, Korelasyonlar kurulmakla açıklanamıyor. Biz Anka-3'ü yapalı kısa zaman oldu, seri üretime geçiyoruz. Rusya ise benzer üründe, prototipi belki bizden 10 sene önce ortaya çıkarmasına rağmen,  halen seri üretime geçebilmiş gözükmüyor. Keza SİHAlar, Geran tipi saldırı Dronları, İran olmasa Rusya belki halen bu teknolojilere uzaktı.