Tanklardan daha vahim durumda olan MALE sınıfı İHA'lardan bahseden yok MQ-1 Predator, Bayraktar, Orion, Mojaher vs gibi. 2 sene önce savaşın başlarında yılzdızı parlıyordu, Rus konvoylorunu vuran bolca Bayraktar saldırısını izledik, hatta Ukrayna'nın ana saldırı silahı Bayraktar gibi algı da oluşmuştu, karşı taraftan da bolca Orion saldırısını izledik, her 2 taraf da bizim İHAlar daha etkili gibi propaganda da yaptılar. Ukrayna kendi topraklarında az kalsa Bayraktar üretim hattı açacaktı, Ruslar da Orion üretimi için yeni fabrika bile inşaa etmişlerdi...
Neredeyse 1 senedir ses seda yok, 2022 sonlarına doğru cephe hattı oluşmaya başladı, düzgün hava savunma hattı oluşturdular, her tarafta konvoylar korunaksız gezmiyordu. İlk anda bu İHA'lar havada dökülmeye başladı, yıldızlar toplumu bir anda tukaka oluverdi. Ruslar Orion üretimini minimuma indirdi, Ukrayna tarafı batıdan hiç silahlı İHA yardımı almıyor, daha doğrusu istemiyor. Predator yeni yıldız adayımı derken bu savaşta emekli oluverdi. Hava üssünden veya düz yoldan uçabilen İHA'lar kolay hedef oldu, uçmadan hangardayken vuruldular. Yavaş hızla uçan, büyük ve pahalı İHA'lar yerini ucuz ve daha etkili dronlara bıraktı. Hedef takibi ve gözetlemek için ufacık hybrid motorlu, plastik gövdeli, fırlatma rampasından uçan dronlar etkili oluyor. Yaklaşık MALE sınıfı İHA'lar kadar havada uzun süre kalabiliyorlar, radara yakalanması zor, MANPADS ile vuramayacak kadar yükseklikte uçan, menzili de yaklaşık 120-150km. Vurulsa bile 50-100 bin dolarlık dronlar pek de can yakıcı değil ve SAM füzesinden kat ve kat ucuzdur, bu da SAM füzelerinin tükenmesine yardımcı oluyor. 1 ayda en az 500-1000 adet rahatlıkla üretebiliyorsun.
Ana dronlar sinyal aktarıcı görevini yaparak havadaki diğer gözetleme dronların menzilini 2-3 kat uzatabiliyor. Hedefi yakaladınmı ucuz 300-500 dolarlık 15-20km menzili olan kamikaze dronlar ile vurusun, daha uzaktaysa 80-90km menzili olan Lancet vurur. Cephe hattından çok daha uzak bölgelere güdümlü ÇNRA, Şahed tipi kamikaze, balistik füzeleri, havada süzülen kanatlı bombalar, seyir füzeleri gibi seçenekler vardır hedefin değerine göre karar verilir.
Predator gidecek Hellfire ile vuracak mantığı artık eskide kaldı, yolda giderken indiriler, 50-100 adet kaybettikten sonra nefesin tükenir, sonuçta bu tip İHA'lar pahalı oyuncaklar.
Uzun menzilli STACOM, yoğun elektronik harp bölgesi olduğu için uydu ile kontrol edilen saldırı İHA'lar yok. Farklı frekanslarda çalışabilen radyo sinyal ile kontrol edilen dron ve İHA'lar jammer karşısında daha dayanıklıdır. Uçak tipi gözetleme dronlardan bahsettim, 300-500 dolarlık ucuz mağazada satılan helikopter tipi dronlardan değil.
