Yaşam izi: Bilim insanları, uzak bir dünyadan 'heyecan verici' sinyaller alıyorK2-18b'yi diğerlerinden farklı kılan ne?
Dünyamızdan yaklaşık 120 ışık yılı uzakta, soluk kırmızı yıldızının yörüngesinde dönen ve "su barındıran" gezegen artık daha heyecan verici bir hâle büründü.
K2-18b'nin atmosferinde yapılan bir araştırma, karbon dioksit ve metan gazlarının varlığını ortaya çıkardı. Bilim insanları daha önce hidrojen açısından zengin atmosfere sahip ve "Hycean" (hidrojenin HY ve okyanus anlamına gelen 'ocean'ın cean harflerinin birleştirilmesi ile tanımlanan deniz dünyaları) olarak adlandırılan okyanus gezegenlerinde bunu görebileceğimizi tahmin etmişti.
Yaşama dair büyüleyici iz!
Dahası, gözlemler gezegende "büyüleyici" dimetil sülfitin işaretlerini de ortaya çıkardı. Bilim insanları Hycean dünyalarda bu işareti görmeyi de bekliyordu. Peki neden heyecanlanıyoruz? Çünkü Dünya üzerinde dimetil sülfit sadece yaşam sayesinde üretilebiliyor ve gezegenimizde bunu en çok denizdeki bitki planktonları üretiyor.
Cambridge Üniversitesi'nden astronom Nikku Madhusudhan keşifle ilgili şunları söylüyor: "Bulduklarımız, başka yerlerde yaşam ararken farklı yaşanabilir ortamları dikkate almanın öneminin altını çiziyor. Alışılmış olan, öte gezegenlerde yaşam ararken küçük katı gezegenlere odaklanmak. Ancak büyük Hycean dünyalar atmosferik gözlemlere karşı daha iletken durumda."
Yaşam için ideal koşullara sahip
Astronomlar K2-18b'yi bir süredir izliyor.
Söz konusu öte gezegen, 2019 yılında atmosferi tespit edilen ilk yaşanabilir bölge katı gezegeniydi. Örneğin Jüpiter ve Satürn gibi gezegenler gazdan oluşmakta. Yaşanabilir bölge, gezegenin ana yıldızından uzaklığının, sıvı halde suyun yüzeyde bulunabileceği uzaklığı işaret ediyor. Buharlaşacağı kadar yakın ya da donacağı kadar uzak olmamalı.
K2-18b Dünya'dan oldukça farklı. Çok daha büyük ve yoğun. Kütlesi Dünya'nın 8,6 katı ve yarıçapı Dünya'nın 2,6 katı. Üstelik yörüngesi kızıl cüce yıldızına da çok yakın; her 33 günde bir dönüşünü tamamlıyor. Ancak, kızıl cüce yıldızlar daha soğuk ve karanlık olduğu için, K2-18b güneşinden, tıpkı bizim Güneş'ten aldığımız kadar ışınım alıyor. Tam olarak bebek maması sıcaklığında. Ilık.
Madhusudhan ve ekip arkadaşları 2020 yılında K2-18b'yi "yaşam barındırması muhtemel" olarak değerlendirdi. 2021 yılında da K2-18b'nin potansiyel bir Hycean dünyası olduğunu duyurdular.
"Dünya'nın koşullarına benzer olabilir"
Madhusudhan o zaman Sciencealert'a yaptığı açıklamada şöyle konuşmuştu: "Bu dünyalardaki okyanusların bazı koşulları, Dünya'mızdaki okyanusların yaşanabilir koşullarına benzer olabilir. Bunlar arasında benzer sıcaklık ve basınç, sıvı suyun varlığı ve yıldızından gelen enerji bulunuyor. Konuyla ilgili çok sorumuz var ancak şu aşamada ilk tahminimiz bu yönde. Eğer bu okyanuslarda, mikrobik seviyede sucul yaşam, Dünya'da olduğuna benzer şekilde başladıysa, kimi biyolojik işaretler de benzer olabilir."
Ancak araştırmacıların daha fazla veriye ihtiyacı vardı. Öte gezegenin atmosferine yakından bakabilmek, yaşamın izlerini görebilmek için James Webb Uzay Teleskobu'na (JWST) ihtiyaçları vardı. Ve sonunda buna kavuştular.
James Webb Uzay Teleskobu'nun yakın-kızılötesi NIRSpec ve NIRISS ekipmanlarını kullanarak, K2-18b'nin güneşi ile gezegenimiz arasından geçişini iki kez izlediler. Daha sonra yıldızın ışığındaki, gezegenin geçmesinden ve atmosferinden kaynaklanan farklılıkları incelediler.
Bu farklılıkları ayırdıklarında, araştırmacılar karbon molekülleri, karbon dioksit ve metan gazına dair kanıt buldu. Işık tayfı da belli belirsiz miktarda dimetil sülfiti işaret ediyordu.
Bunun anlamı, K2-18b'nin yaşama elverişli olup olmadığına karar vermek için yeterli gözleme sahip olmadığımız. Ancak "kışkırtıcı" derecede buna yakınız. Madhusudhan "Gelecek olan Webb gözlemleri K2-18b'nin atmosferinde ciddi seviyede dimetil sülfit bulunduğunu doğrulayabilir" diyor.
Sırada daha detaylı araştırma var
Bir sonraki adım, teleskobun orta-kızılötesi MIRI ekipmanını gezegene doğrultmak ve dimetil sülfiti daha detaylı araştırırken, gezegenin atmosferindeki olası diye yaşam izlerini de aramak.
Geniş anlamda bakacak olursak, bu sonuçlar JWST'nin öte gezegenlerin atmosferindeki yaşam izlerini bulma becerisine sahip olduğunu gösteriyor, ki bu da başka bir gezegende yaşam bulabilmek için önemli bir ilk adım.
Madhusudhan tüm bunlar için "Nihai amacımız yaşanabilir bir öte gezegendeki yaşamı belirleyebilmek. Bu da evrendeki yerimize dair algımızı değiştirecektir. Bulgularımız, bu amaçla Hycean dünyaları daha iyi anlamamıza dair önemli bir adım" yorumunu yapıyor.
https://tr.mashable.com/dis-gezegen-bilimi/11086/bilim-insanlari-uzak-ve-yabanci-bir-dunyadan-heyecan-verici-sinyaller-aliyor
Anket