Sn Battlestar,
1. Motorun uçağın “stealthy” olmasıyla çok ilgisi var.
In order to direct radar energy in the least-revealing directions, the external shape of a stealth aircraft was either a series of complex large-radius, curved surfaces (as on the B-2) or a large number of small, flat, carefully oriented planes (as on the F-117A). Fuel and ordnance were carried internally, and engine intakes and exhausts were set flush or low to the surface.
Motor hava girişleri ve egzoz çıkışının uçak gövdesiyle izdüşümlü ya da çok alçak olarak tasarlanması lazımdır. Bu da motorun güç ve ısıl parametrelerini etkiler. Dolayısıyla doğru motor kullanmak önemlidir. Yoksa f35 ve f22 için neden ayrı ayrı motorlar tasarlandı?
Hocam buradaki sorun bazı kaynaklardaki genel kanıya uygun bilgilerle kendi ön yargılarınızı desteklediğinden bunan inanmanız. Zaten bunların çoğuda Amerikan kontrolünde olduğundan ister istemez bir algı yaratılıyor. Ancak işin ayrıntısı farklı.
Şimdi savaş uçaklarının tek bir rcs değeri yoktur. Frontal rcs denilen önden rcs'si, rear rcs denen arkadan rcs ve yanlardan da vardır. Uçağın her taraftan olan radar yansıtma kabiliyeti ve silüeti aynı olmadığından farklı farklı rcs'leri vardır. Ancak bunun en önemlisi Frontal dediğimiz rcs'si dir. Çünkü herhangi bir hava-hava muharebesinde avcı kolları birbiri ile burun buruna karşılayıp füzelerini atmak üzerine kurgulandığı için bu böyledir. Tabi uçaklar kaçarken arkalarını düşmanın burnuna dönerlerse rear rcs'de bir miktar önem kazanıyor.
Motorun bu konudaki önemi şudur. Eğer siz motorunuzun itki yönlendirme özellikli nozzlelarını ısıyı ekstradan absorbe eden ve fiziksel olarak radar izini daha yansıtmaya müsait bir nozzle ise evet bu bir avantajdır. Ancak sadece hedefe artık serbest düşüm bomba atma menziline girdiğinizde termal ve kızılötesi tespit sistemleri tarafından daha zor tespit edilmenize ve eğer herhangi bir stealth uçakla dogfighta girersen sana daha zor arkadan kızılötesi başlıklı füzeyle kilitlenmesi demektir. Bir miktar tam emin olmamakla rear rcs'yide düşürür.
Ancak bu asıl görevi en az lazer güdüm kiti menzilinden hedeflere radara yakalanmadan saldırmak, stealth olmayan uçakları stealth bir şekilde arka arkaya bvr manyağı yapmak ve eğer çok kısa menzilde stealth bir uçakla karşılaşırsa (çok düşük ihtimal) yüksek kas gücü ile dogfight yapmak olan bir uçak için ufak bir dezavantaj ciddi sayılabilecek bir ayrıntıdır.
"HELE HELE SIRF F-22 GİBİ BİR NOZZLE'U YOKSA BİR UÇAĞIN STEALTHLİĞİNİ SORGULAMAK KOMİKTİR. " Bu artık bu platformlarda dile bile getirilmemesi gereken bir durumdur.
Zaten sizde aradığınız sorunun cevabını kendiniz vermişsiniz. İlk olarak F-22 nozzlelarının ısıl izi üzerinden dem vurup doğru motor seçimi önemlidir deyip yoksa neden F-22 ve F-35 farklı motora sahip demişsiniz. Bu tamamen çelişen ve yanlış bir cümle. O zaman ben sana sorarım.
Madem F-22 gibi nozzle olmadan stealth olmuyor, neden F-35 F-22'nin motorlarından biri üzerine şekillendirilmiş bir uçak değil ? Yada neden F-35 nozzle çıkışı F-22 gibi değil klasik ama F-35 çok iyi bir rcs'ye sahip ? Alın işte fark ;
Ben size cevap vereyim onun nozzle ile stealth falan ile alakası yok. Çünkü F-22'nin motoru F-35'den beklenen Mtow2u sağlıklı bir şekilde koşturacak bir motor değil. Peki adamlarda zaten teknoloji var. F-135'e neden 2d nozzle koymadılar ? Adamlarda teknoloji var. Hem madem stealthliği o kadar etkiliyorsa ? Alakası yok hocam. F-135'in kısa menzillerde saldırı veya dogfighttan çok akıllı mühimmatlarla orta-uzun menzilden bombaları sallayıp gitmesi için tasarlandığından öyle bir avantaja gerek görmediler. Ha şimdi sakın çıkıp su-57'nin dıştan daha çok göze batan motorlarını söylemeyin J-20'de öyle bir şey yok ancak onda da ws-10b ve üzerinden algı yaratılmaya çalışılıyor alın kardeşim.
Ha son olarak gelelim izdeliye ve ws-15 neden bu kadar önemlidir. Arkadaşlar izdeliye 30 ile al-41f'e göre su-57 2x30 60kn ekstra güç, J-20 ise 2x35 70 kn ekstra güç kazanacak. Şu anki motorları ile bu iki uçağın F-22'ye karşı itki/ağırlık oranlarına bir bakalım;
F-22 : 1.08 , J-20 : 0.92 , Su-57 : 1.02 , Peki yeni motorlarla nasıl olacak, F-22: 1.08, Su-57: 1.15, J-20: bilinmiyor ama F-22'den daha iyi. Arkadaşlar bu itki/ağırlık oranı o kadar önemli bir konu ki, uçağın maks. hızı, menzili, tırmanması, manevrası herşeyini etkiliyor ve 0.1 avantajın bile önemi çok yüksek. Bahsettiğimiz bu uçakların hepsi F-22 ile kafa kafaya dogfight yapması durumları içinde geliştirilmiş uçaklar. Şu halleriyle F-22 dogfightta yakalasa bu uçakları affetmez. Ama tabi bu durum gerek jeostratejik gerekse de muharebe koşulları yönünden zor ama unutulmaması gereken bir senaryodur. O yüzden bu motorlar bu kadar önemlidir. Örneğin F-35'e çok manevrasız hantal vs. deniliyor. E normal tabi itki/ağırlık 0.87. Çok merak edenler için MMU'nun ki 129 kn'lik motor ve 60.000ib ağırlıkla 1.08-1.09 civarı olacak.
2. WS10 ile ilgili internette sizin de rahatça ulaşabileceğiniz çok sayıda bilgi var.
In 2018 it was reported in Chinese state media that the increased heat resistance of new this-generation single-crystal turbine blades had increased the engine lifespan from 800 to 1,500 hours
https://www.globaldefensecorp.com/2019/10/11/shenyang-ws-10b-taihang-doesnt-solve-chinas-engine-nightmare/
https://asiatimes.com/2019/12/throttle-up-china-is-closing-the-jet-engine-gap-2/
tam olarak nerede okudum şu an anımsamıyorum. Ama zaman verirseniz bulurum herhalde; ama ABD menşeli motorların 10-12000 saata kadar çalışma ömürleri olduğu; Fransız motorlarının 5-6000 saata kadar çalıştığı ; Rus motorlarının 3-4000 saat olan çalışma ömürlerinin son zamanlarda 5000+ saatlara çıkarıldığını okumuştum. Ts1400’ünde 5000+saatları yakalayabilecek olduğu yazılıydı. Ts1400’ün tek parça kristal üretimi ile ilgili bilgiyi Sn Mahmut Akşit’in verdiği röportajlarda bulabilirsiniz. Sn Akşit, üretilen ts1400 prototipinin parçalarının yabancı parçaların performansına eşdeğer olduğunu söylüyordu. Tek parça kristal üretiminde gelinen aşamanın en önemli göstergesi de , şu an üretilmekte olan T700 turboşaft motorunun kritik sıcak bölge parçalarının TEİ tarafından üretilmekte olduğudur.
https://geturkiyeblog.com/geye-ait-t700-ge-701d-turboshaft-motoru-turkiyede-tei-tarafindan-uretilecek/
Hocam bir motorun ömrünü etkileyen o kadar çok değişken var ki bunu benle değil bir hv. bakım astsubay ile görüşmeni tavsiye ederim. Diğer taraftan bu tarz konular genelde askeri sırdır. Çünkü direkt olarak operasyonel planlamaları etkiler. O yüzden bu tarz şeyler gizlidir. Genelde medyaya indirgenmiş sayılar verilir. Ha diyelim ki cidden öyle haklısın.
Şu açıdan bak birde bir motorun ömrü ne kadar uzunsa o kadar pahalı materyal , o kadar pahalı metal işleme teknikleriyle, o kadar pahalı işçiliklerde tasarlanmış ve üretilmiştir. Ha tamam daha fazla değiştiriyorsunuz ama daha ucuz bir motor olduğundan sürümden kazanıyorsunuz.
Diğer bir çok büyük yanlış yaptığınız konu ise Ts-1400 gibi bir turboşaft ile ws-10b gibi bir turbofan jet motorunu karşılaştırmanız. İki motorda benzer prensipte çekirdek kullansalar bile çok farklı şartlar ve dengelerde çalışıyorlar. Herşeyi geçtim afterburner gibi bir yıpratıcı değişken var. Onları da geçelim belkide en önemlisi iki motor arasındaki güç farkı. Yanlış hatırlamıyorsam Ts-1400 çekirdeği üzerinden geliştirilecek bir turbofan motorun 40 kn civarı bir itki sağlıyordu. Ws-10b'nin itkisi 145 kn civarı güç sağlıyor. "YAKLAŞIK 3.5 KATI".
3.5 katı fazla itki, 3.5 katı basınç, 3.5 katı yanma vs. vs. vs. E tabi bu iki motor arası fark olur. Motor üretiminde yüksek itkili motor üretmek mümkün. Çekirdek çapı ne kadar büyütürseniz ve teknik isterleri gerçekleştirirseniz motoru 120-140 kn'lere çıkarmak mümkün. Ama önemli soru şu ? O motorun ömrü ne olacak ? 6 ay'da bir motor mu değiştireceksiniz ? Bu sizi tatmin etmediyse yüksek güçlerin ve afterburner'in motora neler yaptığını amatör bir çalışmadan görünüz ;
O yüzden kesin ön yargı ile konuşmayalım hocam. Umarım sizi aydınlatabilmişimdir.
Saygılarımla...
