Lockheed Martin ana yükleniciliğinde geliştirilen F-35 Lightning II savaş uçağı siparişi vermeye hazırlanan Singapur Hava Kuvvetleri, ALIS sebebi ile bu alıma temkinli yaklaşıyor.
“5’inci Nesil Savaş Uçağı” F-35’in kafa karıştıran sistemi: Autonomic Logistics Information System (ALIS). Türkçesi ise ‘Otonom Lojistik Bilgi Sistemi’. Sistemin amacı, çeşitli kaynaklarda F-35 savaş uçaklarının harbe hazır halde kalmalarını sağlayacak gerekli lojistik hattın ve yedek parça temininin, dünya geneline yayılmış bir internet ağı ile otonom şekilde oluşturulmasını sağlamak olarak anlatılıyor
Bu süslü anlatım her ne kadar kulağa hoş gelse de esasen bu sistem uçağı tamamen ABD’ye bağımlı hale getiriyor ve ABD’nin çıkarlarına ters bir amaçla kullanılma imkanını oldukça düşürüyor. Bu da F-35’in gerçek bir nimet mi yoksa ağır bir külfet mi olduğu sorusunu akla getiriyor.
ALIS sistemi, F-35 gibi teknoloji harikası olan bir platform için 16.7 milyar ABD Doları gibi astronomik bir faturayla özel olarak geliştirilmiş bir sistem. Sistemin amacı, görünürde bir şekilde lojistik ihtiyaçları otonom şekilde gidermek ve uçağın faal halde tutulmasını sağlamak olarak açıklanmasına karşın özellikleri ve yapabilecekleri yalnızca bunlardan ibaret değil.
Singapur ve F-35 Lightning II
Bu noktada Singapur Savunma Bakanlığı tarafından Ocak 2021’de yayımlanan “Overcoming the SAF’s Challenges with 4th Industrial Revolution Technology” adlı raporda F-35’lerde yer alan ALIS sistemine dair kaygılar raporun yazarı tarafından not ediliyor.
Singapur Hava Kuvvetleri; 2019 Ocak’ta yaşlanan F-16’larını değiştirmek üzere başlattığı çalışmalar sonucunda, yeni nesil savaş uçağı olarak F-35’i seçmişti. Buna rağmen Singapur Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, test amacıyla öncelikle oldukça küçük sayılarda F-35 satın alınıp uçakların beğenilmesi halinde sayılarının artırılacağı söyleniyordu.
ABD’li savunma sitesi DefenseNews’te paylaşılan bilgilere göre; Singapur başlangıçta 4 adedi kesin, 8 adedi ise opsiyonel olmak üzere toplam 12 adet F-35 alacaktı. Uçaktan memnun kalınması halinde ise sipariş sayısı artırılacak ve Singapur hava gücünü F-35 uçakları üzerine kuracaktı. Daha sonra ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından 2020 Ocak’ta yapılan açıklamada, Singapur’a 12 adete kadar F-35B Lightning II savaş uçağı satışını içeren olası bir yabancı askeri satışı (FMS) onaylama kararı alındığı açıklandı.
Söz konusu yabancı askeri satış; 12 adet F-35B Kısa Kalkış ve Dikey İniş (STOVL) konfigürasyonunda savaş uçağını (8 adedi opsiyonel), 13 adede kadar Pratt and Whitney F135 motorunu, elektronik harp sistemlerini, C4I/CNI sistemini, Otonom Lojistik Bilgi Sistemini (ALIS), karşı tedbir mühimmatlarını, personel eğitimini ve ek birtakım donanımların tedarikini içeriyor. Söz konusu olası satışın tahmini bedeli ise 2 milyar 750 milyon dolar olarak açıklanmıştı.
Singapur Savunma Bakanlığı raporunda; öncelikle “sistemlerin sistemi” yaklaşımıyla tasarlanan ALIS sisteminin olumlu yönlerinden bahsediliyor, motorla beraber F-35 platformunun ana bileşenlerinden biri olduğu kaydediliyor. Raporda, “ALIS filo yönetimi kabiliyetini, uçağın operasyonlarını, pilotların programlamasını ve görev planlamasını destekler; motor ve gövde ile birlikte uçağın üç ana bileşeninden biri olmasını sağlar.” ifadeleri yer alıyor.
F-35’in arıza bilgisi direkt Fort Worth’a
ALIS, uçak henüz yere inmeden yani daha havadayken uçakta değişmesi gereken bir parçanın veya aksamın olup olmadığını kontrol eder ve eğer böyle bir durum varsa o parçayı veya aksamı tespit edip değiştirilmesi gerektiğini yerdeki kontrolör sistemlere aktarır. Bununla beraber aynı bilgileri ana ve tek sunucusu Fort Worth / Texas’ta yer alan ABD’deki bilgi sistemlerine de gönderir. Yani ABD ,anlık olarak uçakta değişmesi gereken parçadan haberdar olmuş olur. Singapur Savunma Bakanlığı raporunda, tüm bu noktalara değiniliyor.
Singapur Savunma Bakanlığı raporunun can alıcı noktası ise son paragrafta yer alıyor:
“ALIS olmadan sadece 30 gün operasyonel kalabilir”
“Öngörücü bakım (predictive maintenance), filo kullanılabilirliğini optimize ederken bakım ve lojistik maliyetleri azaltmanın anahtarıdır. Bununla birlikte, ALIS gibi sistemlerin kurulması ve bakımı karmaşıktır, büyük maliyetler gerektirir ve güvenlik riskleri içerebilir. ALIS’in devre dışı kalması; uçağın lojistik, bakım ve görev planlama operasyonlarını sürdürmek için gerekli olan her şeyi kapsayan işlevleriyle, uçak filosu üzerinde ağır sonuçlar doğuracak ve potansiyel olarak uçakların uçuşuna engel olabilecektir.”
En önemlisi ise F-35’in yabancı operatörü olan herhangi bir ülke, ABD üretimi jetlerin nasıl konuşlandırıldığı konusunda ABD ile hemfikir olmadığı zaman ALIS’e yerel erişimi kapatmaya karar verirse bu durumda şüphesiz ABD’nin insafına kalacaktır. ALIS olmadan, uçaklar sadece 30 gün operasyonel kalabilir. Bunun sonucu olarak eninde sonunda uçaklar uçamaz hale gelecektir.”
Aslında bu durum, F-35 programını yakından takip edenler için bir sürpriz değil. Daha önce üst düzey F-35 Program Ofisi yetkilileri tarafından dile getirilmişti.
2016 yılında F-35 Lightning II Ortak Program Ofisi’nde Program Yürütme Görevlisi olarak görev yapan emekli ABD Hava Kuvvetleri Generali Christopher Carl Bogdan, F-35’lerin ALIS olmadan – yani Lockheed Martin’e geribildirim yapmadan – asgari olarak 30 gün uçabileceğini belirtmişti.
https://www.savunmasanayist.com/singapur-f-35-alis-kaygisi/
Anket