TÜMOSAN

[serkan1976]

Ben de onu savunuyorum. 10-15 yıl içinde F-110 ayarında motor zaten yaparız deyip , belli sayıda F-110 motoru tedarik etmezsek bu iş Altay işinden betere döner.Elimizde ki MMU prototipleri ile kalıveririz... Altay gibi

İşin kötüsü  F-15 , F-16 hattı hala açık , ABD F-110 motorundan daha çok ekmek yemek isteyecektir. Bu motorun sırlarını vermeye asla iknâ olmaz...

Çin meselesinde Varyag olayını unutmuşum. Demek ki onun için verdi Çin bize füze teknolojisini. Yine de bir sorsak mı WS motor işini Çinlilere? Ne kaybederiz ki... :

[Merzifonlu]

Ben de onu savunuyorum. 10-15 yıl içinde F-110 ayarında motor zaten yaparız deyip , belli sayıda F-110 motoru tedarik etmezsek bu iş Altay işinden betere döner.

Çok doğru! Seri üretimde kullanılacak motorları peşin peşin elimize almalıyız. TFX olmaz, Hürjet olur, MİUS olur, illa ki o motorları kullanacak bir yer buluruz. MTU+Renk güç paketi öyle değildi, onu Altay harici bir yerde kullanamazdık.

[Yasar]

Sn Merzifonlu ve Sn serkan1976,
Ben ikinize de katılamayacağım. Fazla kötümser bakıyorsunuz olaya.
Teknik olarak incelerseniz ts1400 motorunu yapan TEİ, 29000+lbf lik bir motoru, biraz zorlarlarsa 5-6 sene içerisinde çıkarır. En zor kısım olan tek parça kristal dökümü yapmışlar. Motor çalışmış. Prototiplerin parçaları Üretilmiş. Motor montajı yapılıyordu 7-8 ay önce. Bu arada devamlı, motor veriminde ve ömründe iyileştirmeler yapıyorlar. Bu aşamaya geldikten sonra F110 motorunun birçok parçasını üreten bir firma, bu motora benzer bize özgün bir turbofan motoru yapar.
Bu motor yapılırken ABD ile bizim herhangi bir sürtüşme yaşamamızı gerektirecek bir durum olamaz. Motorun her şeyini kendimiz yapacağımız için, nasıl ts1400 de sıkıntı yaşamadıysak bu yeni motorda da yaşamayız.
Bunu bildiği için ABD’den şimdi motor isteseniz belki biraz nazlanır. Ama ts1400 uçup ; TEİ, Turbofan motorun ateşleme çalışmalarına başladığında size istediğiniz kadar f110’u satar. Tanesi 10 milyon dolardan uçak başı 20 milyon dolar az para değil. Bu işe soyunduğumuzda göreceksiniz; GE gelip “bu motoru beraber yapalım hakları size ait olarak” teklifinde bulunacak.
2016 yılında TEİ , turbofan jet motorunu 14 yılda yapabiliriz demişti. 3 yılda turbojet/turboşaft motoru yaptılar. Bundan sonrası çorap söküğü gibi gelecek. Yeterki üst yönetim TEİ’ye “gerekli“ ivmeyi ve desteği versin. (TEİ’yi zorlasın).

[Mermi]

En azından 1 filo için alınabilir. Yerli motor da bedava olmayacak ki. 1 filo 24-30 adet arasında MMU en azından 2033-35 arası bulur. En azından 13 yıl olur önümüzde. Ama tabi denilen gibi 5-6 yıla motor üretilirse ve bu konuda iyimser isek gerekmeyebilir. Altay gibi olmaz bu MMU. Altay motor işine çok geç başladık. Daha 2 yıldır adımlar atıldı. Altay üretilmiş seri üretime geçecek biz yerli motor diyoruz. MMU öyle değil. Ayakları yere daha sağlam basacaktır. Altay olayından sonra da ne bileyim olmamalı yani. Çok saçma.

[Merzifonlu]

Sn Merzifonlu ve Sn serkan1976,
Ben ikinize de katılamayacağım. Fazla kötümser bakıyorsunuz olaya.
Teknik olarak incelerseniz ts1400 motorunu yapan TEİ, 29000+lbf lik bir motoru, biraz zorlarlarsa 5-6 sene içerisinde çıkarır. En zor kısım olan tek parça kristal dökümü yapmışlar. Motor çalışmış. Prototiplerin parçaları Üretilmiş. Motor montajı yapılıyordu 7-8 ay önce. Bu arada devamlı, motor veriminde ve ömründe iyileştirmeler yapıyorlar. Bu aşamaya geldikten sonra F110 motorunun %60-70 parçasını üreten bir firma, bu motora benzer bize özgün bir turbofan motoru yapar.
Bu motor yapılırken ABD ile bizim herhangi bir sürtüşme yaşamamızı gerektirecek bir durum olamaz. Motorun her şeyini kendimiz yapacağımız için, nasıl ts1400 de sıkıntı yaşamadıysak bu yeni motorda da yaşamayız.
Bunu bildiği için ABD’den şimdi motor isteseniz belki biraz nazlanır. Ama ts1400 uçup ; TEİ, Turbofan motorun ateşleme çalışmalarına başladığında size istediğiniz kadar f110’u satar. Tanesi 10 milyon dolardan uçak başı 20 milyon dolar az para değil. Bu işe soyunduğumuzda göreceksiniz; GE gelip “bu motoru beraber yapalım hakları size ait olarak” teklifinde bulunacak.
2016 yılında TEİ , turbofan jet motorunu 14 yılda yapabiliriz demişti. 3 yılda turbojet/turboşaft motoru yaptılar. Bundan sonrası çorap söküğü gibi gelecek. Yeterki üst yönetim TEİ’ye “gerekli“ ivmeyi ve desteği versin. (TEİ’yi zorlasın).

Tekdüze standartta seri üretimle, prototip üretimi aynı şey değildir. Bakınız: Çin. Adamlar sözüm ona WS-15 motorunu seri üretime almışlar 2020'de. Ama daha geçenlerde Rusya'dan İzdeliye 30 istediler! Çünkü istedikleri verimi alamıyorlar. Bu motorların tasarımına 90'ların başında başladıklarını da hatırlatırım.

Ben amatör (hobi) olarak bıçak yapıyorum. Şimdiye kadar 15.000 TL gömmüşümdür atölyeye herhalde.  Ama kılıç yapmayı gözüm kesmiyor doğrusu. Peki neden? Çünkü bıçak imalatında namlu yani kesici kısım büyüdükçe işin zorluğu geometrik olarak artar.

Jet motorlarında da aynı şey geçerli. Motor büyüdükçe işin zorluğu katlanarak artıyor, lineer artmıyor.

[Yasar]

Sn Merzifonlu,
Elinizde yeterli Bilgi ve beceri dağarcığı varsa “kılıç” ta yapılır.
Aşağıdaki videoyu 30. Dak dan sonra izleyin derim.
Sn Prof Dr Mahmut Akşit Anlatmış.
Pozitif olmamız lazım. Herşeyi yapması zor olmaz havasına sokarsak hiç bir yere varamayız. Büyük şirketlerin sahipleri gözü kara insanlardır. Bir işe soyunup yapmayı becermek tabiiki zor. Ama “istek olursa bir yol bulunur”.
(if there is a will there is a way )

https://youtu.be/TqXKLXiZRfQ

[Merzifonlu]

Sn Merzifonlu,
Elinizde yeterli Bilgi ve beceri dağarcığı varsa “kılıç” ta yapılır.
Aşağıdaki videoyu 30. Dak dan sonra izleyin derim.
Sn Prof Dr Mahmut Akşit Anlatmış.
Pozitif olmamız lazım. Herşeyi yapması zor olmaz havasına sokarsak hiç bir yere varamayız. Büyük şirketlerin sahipleri gözü kara insanlardır. Bir işe soyunup yapmayı becermek tabiiki zor. Ama “istek olursa bir yol bulunur”.
(if there is a will there is a way )

https://youtu.be/TqXKLXiZRfQ

Yapamayız demedim, MMU motoru için ifade edilen süreler fazla iddialı dedim.

Bana kalsa, F110 motorlarını kesinkes elime almadan MMU işine hiç girişmem. Bu garanti altına alınamıyorsa, MMU işini belirsiz bir tarihe erteler ve Hürjet'te jet uçak tasarımını deneyimledikten sonra, doğrudan MİUS'a odaklanırım.

MİUS'u uçuracak güçteki motoru 10 senede rahat rahat üretebiliriz. Olmadı, Ukrayna lisansı altında üretiriz.

MİUS birebir MMU'nun yerini tutmaz ama uçaksız kalmaktan yeğdir.

[serkan1976]

Tr motor genel müdürü Osman Dur'un 1 sene önce ropörtajı vardı. Motor çalışmaları başladı felan demis.
"TR Motor olarak biz yaklaşık bir yıl önce hizmet vermeye başladık. Bu alanda Türkiye’nin yetiştirdiği, uluslararası firmalarda çalışmış beyinleri Türkiye’de toplamaya başladık ve şu anda firmamızda motor tasarımıyla ilgili çalışmalar başlamıştır.

Türkiye bu zamana kadar bu alanlarda dünyadaki mühendisleri toplamaya başladı. Şu anda kurumumuzda motorla ilgili, bütün alt sistemlerle ilgili gruplar oluştu. Kendi içerisinde dünyadaki alanında benzer alanlardaki motorlarla best machine dediğimiz yapılan motorları incelemeye başladık.

Bundan sonra da kendimizin ihtiyacı olan motoru, from storage to prototype dedikleri beyaz kağıttan hesaplarla, mühendislik hesaplarıyla tamamen yerli ve milli motor tasarımı geliştirmek adına bir taraftan da arkadaşlar (yurtdışı ve içinden 80 mühendis  topladık diyor) çalışmalara başladılar."

Röpörtajın devamında 2026'da tamamen yerli motorumuz çalışacak , 2027-2029 arası Mmu'ya takılacak demiş...

Benim anladığım "Trmotor'un ihalesini aldığı bu MMU motoru çalışmasının , TEİ'nin TS-1400 motorunun çekirdeğiyle ortaklığı-alakası yok.
Tei , her ne kadar Trmotor şirketinin ortağı olsa da röportajda Osman Dur , " beyaz kağıttan mühendislik hesaplarıyla yeni bir motor tasarımı yapacağız" diyor...Tei 'nin Ts-1400 motor çekirdeğinden hiç bahsetmiyor...

[Yasar]

Sn Serkan1976,
Bu konuyu daha önce de tartışmıştık.
TRMotor dediğiniz firma bir “think-tank” topluluğu. Bir binanın 3. katına yerleşmiş proje gurubu.
Kullandıkları kullanacakları üreticiler, Kale ve TEİ. Tabii bu arada Kale/RR ile de görüşüyorlar. Motoru yapacağız deyip yola çıkmak başka ; motoru yapmak başka. Motoru sonunda TEİ ya da Kale/RR yapacak . TRMotor da biz becerdik bu işi diyecekler. Akıllarınca motorun IP haklarını burada tutma derdindeler.
Biz motor derdindeyiz . Onlar IP hakkı derdindeler.
Aslında aklın yolu bir;
Battlestar üstat daha önce de yazmıştı. Daha küçük bir motorla (ej200 gibi) daha küçük bir uçak yapılabilirdi. Bu en mantıklı yoldu.
Ama Olmadı. Ancak BAE Systems ile yapılan çalışma ile RR ile ortak bir motor geliştirilebilir. Adamlar 27000+ lbf lik motoru 2-3 senede hazır ederiz diyorlardı. Zaten MMU nın isterlerindeki motorda bu.

[serkan1976]

Bir yerlerde MMU için yerli jet motoru çalışması başladı mı? Biz evimizde çay içerken mühendislerimiz MMU için motor tasarımına devam ediyorlar mı şu anda? Yoksa Ts-1400 'ün bitmesi mı bekleniyor MMU motoruna başlamak için...?

Benim bilmek istediğim sadece bu soruların cevapları....