Ben halen siteyi tanımaya uğraşıyorum.. Biraz man kafalı mühendis alışkanlıklarımdan kurtulsam iyi olacak anlaşılan..
Kısaltmalar mevzusu alındı, anlaşıldı..
"Süzme site sakini" tanımı yanlış anlaşılmış galiba.. Ben burayı biraz da bazı forumlardaki çok yavan muhabbetten, "1000 şundan 2000 de bundan alalım dünyaya hükmedelim" muhabbetinden sıkılıp kendine daha korunaklı bir yer arayan üyelerin bir araya gelerek oluşturduğu bir yer zannı ile ele almıştım.. Olay odur.. Benzer yüzeyselliği burada yakalayınca da şaşırıyorum ister istemez.. Benim hatam..
Bu arada, belki yeniden karşılaşırım aynı hitabet ile diye söylüyorum.. "İçeriden aldığım bilgilerle burada bilmişlik ediyorum, siz ise bunları bilmiyor ve dolayısı ile zırvalıyorsunuz.." gibi bir şey bana göre değil.. Zaten üretken bir şey de değil.. İçeriiden aldığım bilgiyi bu kadar açık ortamda paylaşma alışkanlığım yoktur.. Hatta yeri gelir o bilgi henüz açık edilmedi ise, aksini bile bile dahi savurum "öyle bir bilgi yok" diye.. Bunun için başka forumlarda takıştığım üyeler dahi var..
..
TAI Türkiye'nin bir malı, artık ne Locheed Martin'in (LM), ne de EADS'in borusu öter.. Zaten yakın zamanda LM hisseleri de alındı.. Zaten öyle de olmalı, zira milli gizlilikli projeleri var artık bir dolu.. İş sadece NATO gizli proje portföyünden çoktan çıktı..
..
AW-149 uzun süre ortalarda görünmedi, yıllarca sadece 3boyutlu "render"larından gördük tayyareyi.. Sonra pat diye ortaya çıktı.. Ben dahil, sandık ki projeye önerilen bu tayyare halen kavramsal tasarım aşamasında.. 2015'lerde falan uçup kaçacak.. Alakası yok, aha da tayyare sertifikasyon peşinde..
Elbette ki bu hiç tasarım işi kalmadı demek değil... Misal, AW-149'un ne özel operasyon modeli var, ne de yangın söndürmecisi, ne marine dilmiş, yani deniz şartlarına uyarlanmış modeli.. Bu saatten sonra, tasarım çalışması olsa olsa bu raddede olur.. Tabi üzerine, bu platformlar yaşayan platformlar.. Sürekli üzerlerinde iyileştirme çalışması var.. Hatta ilk 10-20 tanesi üretilen bazı benzer platformlara yeri geliyor 2 yıl içinde bazı iyileştirmeler retrofit ediliyor, yani sonradan takılıyor/tadil ediliyor..
Ama bu tayyarenin artık anıldığı gibi bize sıfırdan helikopter tasarlamayı öğretir bir hali kalmamış gibi.. Kalmış mı?.. Ey ahali!..
Üstelik, Türkiye bir kere o yola zaten yıllar önce girmiş.. Igor Sikorsky 40'lar 50'lerde bu işi yapmayı nasıl öğrendiyse benzer şekilde.. Tamamen boş kağıttan çizmeye başlayarak.. Üstelik tamamen kendi ihtiyaçlarını belirleyerek.. Ona göre kavramlar geliştirerek.. İTÜ Rotem'deki Arı projesi bunun gibi bir şey.. Yakın zamanda ilk motor çalıştırma denemelerini falan yapacak bu minik tayyare, evet belki şimdi kaba saba ve belki bazı anlamlarda düdük gibi olacak, ama işte okul bu.. Burada öğrendiğini sana İtalyan öğretemez.. Ha İtalyan'dan öğrendiğini yarın tekrar eder, bunun üzerinden geçerken kullanırsın, işte o zaman öğrenirsin.. Tabi helikopter teknolojisi edinmekten bahsediyorsak.. Yoksa, bir tayyareyi askeri sertifikasyon testlerine hazırlamak ve gerekli testleri yapmayı öğrenebilirsin..
Öte yandan Sikorsky'ye bakılınca, Sikorsky'nin "tasarımı diz dize oturup yapalım" gibi bir söylemi yok.. Zaten aslında pek öyle bir iş de yok.. Tabi ki tayyare yaşadıkça, modernizasyonlar da oldukça tasarım işi olacak.. Ancak bu elbette ki helikopter tasarım bilgisi kazanmaya yetmez.. Zaten onun için X-2 projesine katılım falan öneriyor..
Burada önemli olan nokta aslında Polonya gibi olabilmek.. Başkasından medet ummadan, gerekli bilgi ve birikim kaidesini kendin, eşeleyerek kurabilmek.. Taşın alına elini sokmak.. Ondan sonra da gerektiğinde hem karı hem de riski paylaşarak, görece ucuz ve çok yetkin teknik kadrosu olan bir ülke olarak bir ortak geliştirme işine soyunmak.. Hem ortaklıkla geliştirmek, hem de işe para/emek koymak, ama sonra da her satılan tayyareden kar etmek.. Her aldığın tayyarede parayı bir cebinden diğerine koymak.. Katma değer üretmek.. Yoksa "Sen benden helikopter alıyorsun, ben de sana yanında bunu nasıl tasarladığımı öğreteyim" demez ki.. Biz parayı tayyareye veriyoruz..
Aksinin örnekleri var.. Misal bizim Altay projesinde yaptığımız gibi.. Kendin tasarlar, ama bütün mühendislik bilgi desteğini, yol göstericiliği Kore'den alırsın.. Ama çatır çatır parasını ödeyerek.. Bunu bir de GMHP'ne süperpoze edin.. Bizim olan AW-149'u değil, onun yerli geliştirileni TAW-159'u almamız gerekirdi.. Ama değil.. Aha da tayyare uçuyor.. Sertifikasyon testlerine girmek üzere..
Bunun benzerini G. Kore Fransızlar ile yaptı kendi GMH projesi için.. Ortaya da bir mini-Cougar çıktı..
Neyse,
Sikorsky'nin bu konuda önerebileceği pek bir şey olmaz.. Belki, belki CH-53K projesinde bir kaç modülün tasarımını verir.. Tıpkı TAI'nin A-400 gövde modüllerinde olduğu gibi.. Ancak, acaba AW-149'un göz boyadığı şey aslında ne kadar bizim istediğimiz şey?.. "Biz Türkler'e balık tutmayı öğreteceğiz.." ama nasıl?.. Neyle?.. Ha bunu ortak üretelim, ARI ile ortaya çıkan prototipi de sivil ve askeri sertifikasyonu olan, ticari olarak karlı bir proje haline getirelim.. Ben de bu işe 1 Milyar $ koyuyorum, mu diyor?.. Sanki pek demiyor gibi.. Der gibi duruyor, ama demiyor aslında..
Ya da, biz ARI ile tecrübe kazanalım.. Uçsun o hele.. Sonra diyelim ki "Ben bundan yola çıkarak askeri standartta bu boyda bir tayyare projesine giriyorum.. Gel AW, sen de 1 Milyar € koy.. Bunun adı TAW-209 olsun.. Bunun için de şu kadar market var.." Eğer bu iş karlı bir iş ise, AW bu işe yine gelir ki.. senin GMHP'ni AW ile yapman gerekmez..
Dolayısı ile "Tasarımcı olacağız.." diye gaza gelmemek gerek.. Hemen Amerikan'ın, İtalyan'ın ipini çekmemek gerek.. Ya da madem o kadar istiyoruz bu işi.. Açın yahu Arı projesi ile ilgili başlık.. Asıl değer orada çünkü.. Gidin bir gün İTÜ Uçak Uzay'a, ya da Makine'ye.. Hocaların kapısını vurup girin.. Hiç biri hiç bir şey saklamıyor ki..
Yok mu Maslak'a Gümüşsuyu'na yakın oturan biri?..
Sonuçta, bu mevzu ile ilgili tevatür çok.. İşler kızışık.. Düşünün bir.. Opsiyonlar telaffuz ediliyor, 210'a vardı rakam.. 20 yıllık iş.. Amerikan Kara Kuvvetleri bu sınıfta kaç tayyare kullanıyor ki?.. Onun yanında dahi çok ciddi rakam..
...
Ben AW'ın tam olarak ne vermeyi taahhüt ettiğini anlayamadım aslında.. Bir vaveyla kopuyor ama.. Ortalıkta konuşulan bir dolu şey konusunda neyin nasıl yapılabileceği hakkında ciddi şüphelerim var.. Misal; kompozit pal üretim teknolojisi.. Çok güzel.. İtalyan bunu söylüyor.. Ama tasarım, ya da dayanım verileri?.. Yıllar içerisinde AW'ın bulduğu, tecrübe ettiği bulgular?.. Sanmam.. Evet, bize fiberleri dizip onu nasıl epoksi ile empregne edeceğimiz konusunda fikir verebilirler.. Ama acaba aynı zamanda biz ARI'nın kompozit pallerini kendimiz tasarlayabilecek miyiz?.. Sanmam.. O çok ciddi bir bilgi transferi, hatta "download"u olur.. Kolay değil..
Sikorsky'nin ise neler vaad ettiğini az çok anlayabilyorum artık.. Ne yalan söyleyeyim, bunda son dönemde frekansı artan basın demeçlerinin de etkisi büyük.. Kelime kelime "Yahu ne demiş olabilir bu adam?" diyerek analiz ettiğinizde aslında ayakları yere basan bir şeyle karşılaşıyorsunuz..
Evet, Sikorsky "Gelin UH-60M'i baştan tasarlayalım" demiyor.. Diyemez de zaten, tayyare hazır, bitmiş.. Ellerinde öyle pek de bize uyan tayyare projesi de yok.. Belki CH-53K hariç.. Ama adam diyor ki, 'Senin elinde zaten 150'ye yakın Hawk var (olacak), zaten elinde büyük bir idame altyapın, birikimin var.. Bu proje ile daha da artacak.. Beni seçersen, ben seni bölgedeki "helikopter endüstri merkezi" haline getiririm.. Sen artık benim ortağım olursun.. İlişkimiz şekil ve boyut değiştirir.. Artık sana iş getirmek ile yükümlü olurum ve bu işler de sıradan işler olmaz.."
Bunlar neler?
Bölgedeki S-70 modernizasyon işlerini mekanik olarak buraya getirmek..
Modernizasyon için gerekli mekanik kitleri burada ürettirmek
Hatta Aselsan'ın bu proje için geliştireceği aviyonik süitini, yani baştan aşağı bir sistemi, bu modernizasyonlar için bir alternatif olarak önermek..
Bölgede bu tayyareden alan olursa mümkün olduğunca bunu TAI'den sağlamak..
Adetler ve işin derinliği düşünüldüğünde bu gerçekten ciddi bir iş.. "Bizi kazıklarlar bunlar" denip geçilemeyecek kadar ciddi bir şey..
Aynı senaryoyu Sikorsky'ye işletelim: Biz ARI ile tecrübe kazanalım.. Uçsun o hele.. Sonra diyelim ki "Ben bundan yola çıkarak askeri standartta bu boyda bir tayyare projesine giriyorum.. Gel Sikosrky, sen de 1 Milyar € koy.. Bunun adı TS-71 olsun.. Bunun için de şu kadar market var.." Eğer bu iş karlı bir iş ise, Sikorsky bu işe yine gelir ki..
Burada artık karar, Türkiye'nin hedeflerine, önerilenlerin bu hedeflere ne kadar izmet ettiğine ve ne kadar yapılabilir olduğuna bağlı.. Bu denklemdeki bilgi eksikliklerimizi de projenin karar balanma tarihi yaklaştıkça daha da hızlı kapatabileceğiz gibi geliyor bana..
Anket