Elektronik Taarruz-ECMElektronik harbin üçüncü alt-alanını elektronik taarruz (ECM) teskil etmektedir. ECM faaliyetlerinin temel amacı, eletromanyetik spektrumun düsman elektronik harp sistemleri tarafından etkin bir sekilde kullanılmasının engellenmesidir. Baska bir deyisle ECM, düsman elektronik harp sistemlerini, dost elektronik harp sistemleri tarafından konvansiyonel silah kullanımına gerek duyulmaksızın, olumsuz yönde etkilemek veya etkisiz hale getirmek amacı ile gerçeklestirilen faaliyetlerdir. Bu alanda faaliyet gösteren sistemler, düsman elektronik harp sistemleri tarafından dost elektronik harp sistemleriyle ilgili olarak ölçülen bilgileri saptırarak aldatma veya dost platformdan yansıyan ekoyu pek çok yanlıs eko ile çevreleyerek karıstırma amaçları ile belirli formlarda elektromanyetik sinyaller üretmekte ve bunları düsman elektronik harp sistemlerinin algılayabilecegi sekillerde göndermektedirler.
ECM, kendi içerisinde pek çok alt gruba ayrılan genis kapsamlı bir elektronik harp alanını teskil etmektedir. ECM teknik ve taktiklerini asagıda sıralanan konu baslıkları altında çesitli sekillerde gruplandırmak mümkündür.
1. ECM'in türü (aktif/pasif),
2. Taktik,
3. Platformun türü, ve
4. Platform üzerine takılma sekli
ECM'in türü açısından aktif ECM ve pasif ECM olarak iki farklı grup mevcuttur. Aktif ECM, düsman elektronik harp sistemleri tarafından, dost elektronik harp sistemlerinin tip ve lokasyon bilgilerinin edinilmesi maksadıyla kullanılan sinyallere benzer sekillerde sinyaller üretme ve bunları düsman elektronik harp sistemlerini aldatma veya karıstırma amaçları ile gönderme faaliyetlerini kapsamaktadır. Aktif ECM sistemleri tarafından gönderilen sinyaller, genlik, frekans, faz modülasyonlu veya diger bir sekilde modüleli elektromanyetik sinyaller olup, bu sinyallerin üretiminde ECM sisteminde bulunan sinyal üretme kaynaklarından yararlanılabilecegi gibi, dogrudan dogruya düsman elektronik harp sistemi tarafından dost platforma gönderilen sinyaller de kullanılabilmektedir. Yukarıda verilen açıklamalardan da anlasılabilecegi gibi, aktif ECM de kendi içerisinde karıstırma yöntemleri olarak baslıca iki alt grupta toplanmaktadır:
1. Gürültü Karıstırması,
2. Aldatma Karıstırması,
Karıstırma ve Aldatma. Karıstırma türü ECM'in amacı, dost EH sistemlerinin özellik ve lokasyonlarının düsman EH sistemleri tarafından tespit edilmesini saglayan eko sinyallerini, benzer pek çok sayıda sinyal ile kaplamak ve böylelikle gerçek eko sinyallerinin düsman EH sistemleri tarafından oldukları gibi algılanmalarını güçlestirmektir. Bu sekilde gerçeklestirilen bir aktif ECM teknigi ile düsman EH sistemi, antenine ulasan bir çok sinyal arasından gerçek ekoyu seçmekte güçlük çekecegi için, dost platformun hagi mesafe ve açıda oldugunu da belirleyemeyecektir [6]. Aktif ECM'in diger bir alt grubu olan aldatma ise, düsman sistemlerin dost platform ile ilgili yanlıs çıkarımlar yapmasını, baska bir deyisle, mesafe ve açı bilgisinin oldugundan farklı bir degerde algılanmasını saglamak maksadı ile uygulanan teknikleri içermektedir.
ECM'in diger bir türünü pasif ECM alanı teskil etmektedir. Pasif ECM teknikleri, tehdit radarlarından yayılan elektromanyetik sinyallerin dost platformdan yansıyan gerçek eko sinyaller ile ayırt edilemeyecek bir biçimde yansıtılması ile ilgili teknikleri içermektedir. Bu amaçla genel olarak çaf ve dekoylar kullanılmaktadır.
i‡af, pasif ECM uygulanacak tehdit radarının çalısma frekansına baglı olarak çesitli uzunluklarda kesilen çok miktardaki dipol yansıtıcıdan olusur. Radar kesit alanları gerçek bir uçagınki ile karsılastırılabilecek kadar yüksek olan bu dipoller, korunmak istenen platformdan fırlatılır ve atmosfere yayılarak açılırlar. Böylelikle dost platformdan yansıyan eko, dipollerden yansıyan eko ile karısarak tehdit radarı tarafından ayırt edilememektedir. i‡af ölçüleri arzu edilen frekanslara baglı olarak degisen ve degisik iletkenlere sahip olan çok ince metal seritlerdir. iki türlü çaf yapısı vardır;
1. Düsük frekanslı radarlara karsı kullanılan (<300 MHz) halat çaflar, uzunlugu metrelerce olan çaflardir.
2. Belirli frekanslar için kesilmis çaflar. Su anda savas uçaklarında kullanılan çafler bu türdendir. Yüksek frekanslı radarlara karsı kullanılır (>300 MHz) Degisik uzunluklarda kesilmis çaflerden olusur. 0.028mm çapında aliminyum kaplı fiberglass’tır.
Pasif ECM uygulamalarının diger bir çesidi olan dekoylar ise, fiziksel olarak uçaktan küçük uçak benzeri hedeflerdir. Bunlar, radar kesit alanlarının büyüklügü itibariyle tehdit radarlarına gerçek bir savas veya bombardıman uçagı gibi görünebilmektedir.
ECM, taktik açıdan ele alındıgında, genel olarak bes alt grupta degerlendirilebilir. Birinci grubu teskil eden "stand-off" türü ECM uygulamalarında ECM sistemi oldukça büyük, güçlü vericilere sahip olup, tehdit radarlarının öldürme mesafeleri yakınında, ancak dısarısında görev alan platformlara entegre edilmektedir. Bu çesit ECM sistemleri, tehdit radarlarının öldürme mesafeleri içerisinde görev yapan hücum platformlarını korumak amacıyla tehdit radarlarına karsıaldatma/karıstırma ECM tekniklerini uygularlar. Diger bir grubu içeren "escort" ECM taktigi, "stand-off” ECM taktigi ile benzer olmakla beraber, ECM sistemini tasıyan platformun hücum platformu ile birlikte tehdit radarlarının öldürme mesafeleri içerisinde görev yapmaları açısından farklılık gösterirler.
"Karsılıklı destek (mutual support)" veya diger adıyla "isbirligi (cooperative)" ECM taktiginde, tehdit radarlarına karsı birden fazla platform tarafından koordineli bir sekilde ECM teknikleri uygulanmaktadır. Bu tür uygulamalar, ECM sistemi tasıyan yalnızca bir platformun mevcut olması durumu ile karsılastırıldıgında, daha büyük efektif yayılma gücü (ERP) avantajını saglamaktadır. "Stand-forward" türü ECM taktiginde ise, ECM sistemini tasıyan platform, "escort" ECM durumunda oldugu gibi tehdit radarlarının öldürme mesafeleri içerisinde yer almakta, ancak sözkonusu uçakların korunulan platform ile silah sistemi arasında belirli bir zaman süreci içerisinde görev yapmaları gerektiginden, bu tür ECM sistemleri uzaktan kontrol edilen insansız hava araçlarına entegre edilmektedir. Son grubu
teskil eden ve en yaygın olarak kullanılan ECM taktigi, "self-protection" (kendini korumalı) ECM uygulamalarını içermektedir. Bu grup altında yer alan ECM sistemleri ve teknikleri, Bölüm 3'de detaylı olarak açıklanmaktadır.
ECM alanı altında, ECM sistemlerinin entegre edildigi platformlar ile bu sistemlerin platformlara entegre edilme sekilleri açılarından da çesitli sınıflandırmalar yapılması mümkündür. ECM sistemleri, hava, yer, deniz,füze veya uzay platformlarına entegre edilebilecegi gibi, bu platformların iç kısımlarına ayrı ayrı üniteler olarak veya dıs yüzeyinde uygun bir bölüme harici (pod) olarak da takılabilmektedir.
Operasyon yönünden bakıldıgında, uçakların ve gemilerin kendini koruma gereksinimleri önemli ölçüde farklıdır. i‡ogu savas uçagı; bastan bakıldıgında 1 metrekareden 10 metrekareye kadar, yandan bakıldıgında 10 metrekareden 100 metrekareye kadar olan düsük radar kesitine (RCS) sahiptir. Savas uçaklarında, hacmin ve tasınacak agırlıgın sınırlı olması nedeniyle bütün radar bandını kapsayacak (0.5-18 GHz) bir ECM karıstırma vericisini yerlestirmek bir problemdir. Bu problem için özel görevlerde frekans bandları bilinen tehditlere karsı uygun harici karıstırma podu kullanmak bir çözümdür. Alternatif bir diger çözümde sadece terminal tehdit bandlarını (E/F,G/H,I/J bandları) kapsayan dahili bir ECM sistemidir. Dinamik olarak degisim gösteren operasyonel misyon ve tehdit ortamlarında etkin bir sekilde kullanılabilecek ECM taktik ve tekniklerinin gelistirilmesine yönelik faaliyetler, elektronik harp alanında hem teknik uzmanların hem de harekat uzmanlarının katılım gösterdigi, kritik önemi bulunan çalısmaları içermektedir. Etkin ECM taktik ve tekniklerinin gelistirilebilmesi, özet olarak
asagıdaki islemlerin tamamlanmasını gerektirmektedir:
1. Operasyonel misyonun tanımlanması,
2. Misyon gerçeklestirilirken, ECM sisteminin çalısacagı operasyonel kosullarda mevcut olan tehditlerin listesi, çalısma prensipleri ve performans parametrelerinin tanımlanması,
3. Tehditlerin öldürme mesafelerine baglı olarak, hangi mesafeden itibaren algılanmaları ve hangi mesafeden itibaren ECM tekniklerinin uygulanmasının gerekli oldugunun belirlenmesi,
4. Tehditlerin tipik bir operasyonel ortamda parametre, çalısma zamanları ve yerlesim itibariyle hangi kombinasyonlarda bulunabileceklerinin, baska bir deyisle gerçek operasyonel kosulları yansıtan tipik senaryoların belirlenmesi,
5. Tehditlerin önemlerine göre sıralanması,
6. Tehditlerin çalısma prensipleri ve faaliyet gösterdikleri operasyonel ortamlar itibariyle zayıflıklarının belirlenmesi,
7. Yukarıda belirlenen tehdit bilgileri ısıgında, bu tehditlere karsı uygulanabilecek ECM tekniklerinin belirlenmesi ve bu teknikleri uygulayabilecek ECM istemlerinin tasarlanması,
8. Tasarlanan ECM sistemlerinin operasyonel testlerden geçirilerek, etkinliklerinin dogrulanması.
Elektronik harp alanında arastırma ve gelistirme çalısmaları yürüten mühendislik ve harekat uzmanları, bir yandan tehdit elektronik harp sistemlerini etkisiz kılmak maksadıyla yukarıda belirtilen islemler dogrultusunda ECM teknik ve taktiklerini gelistirirken, diger yandan da tehdit ECM sistemleri tarafından uygulanan ECM teknik ve taktiklerini etkisiz kılacak elektronik harp sistemleri gelistirmeye yönelik çalısmalar gerçeklestirmektedir. Bu çalısmalar, elektronik harp alanının Elektronik Korunma Tedbirler (ECCM) olarak adlandırılan ve asagıda açıklanan bir diger alt alanını olusturmaktadır.