Amaç : Tüm zamanların en büyük savunma sistemleri tedarik projesi olarak nitelendirilen JSF projesi, ABD’nin 2010’lu yıllardan itibaren ortaya çıkacak yeni nesil savaş uçağı ihtiyacını karşılamak için başlatılmıştır.
Kapsam : Program F-35 uçaklarının uluslararası katılım ile tasarımı, geliştirilmesi, üretimi ve lojistik desteğini kapsamaktadır.
Proje Modeli : Konsorsiyum
Ana/Alt Yüklenici
Firma :
LM Aero Team (Lockheed Martin, Northrop Grumman, BAE Systems)
Sözleşme
İmza Tarihi :
11 Temmuz 2002 (Sistem Geliştirme ve Gösterim Evresi),
25 Ocak 2007 (Üretim, Destek, Sürekli İyileştirme Evresi)
Mevcut Durum : Türkiye; Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın 2012 yılından itibaren ekonomik ömürlerini doldurmaya başlayacak olan F-4 ve F-16 uçaklarının yerini almak üzere ortaya çıkacak yeni nesil savaş uçağı gereksinimi göz önüne alınarak, 1999 yılında Konsept Gösterim Evresi (CDP)’nden başlayarak projeye katılım sağlamıştır. 11 Temmuz 2002 tarihinde imzalanan uluslararası Mutabakat Muhtırası (MOU) ile, uçağın mühendislik geliştirme faaliyetlerini kapsayan ve halen devam etmekte olan Sistem Geliştirme ve Gösterim (SDD) Evresi’nde, 3. seviye ortak olarak yer alınmıştır. SDD evresi kapsamında uçak ve ilgili yer sistemlerinin mühendislik geliştirme faaliyetleri devam etmektedir. Türkiye; JSF Projesi SDD Evresi’ne katılım payı olarak ABD Hükümetine 175 Milyon ABD Doları ödemektedir.
Projede yer alan ülkeler ve almayı planladıkları uçak sayıları şöyledir:
ABD : 2443
I. Seviye İngiltere : 138
II Seviye İtalya : 131
Hollanda : 85
III. Seviye Türkiye : 100
Kanada : 80
Avustralya : 100
Norveç : 48
Danimarka : 48
TOPLAM : 3173
Uçaklar; Konvansiyonel (Yatay) İniş Kalkış Yapabilen (CTOL), Kısa Kalkış - Dikine İniş Yapabilen (STOVL) ve Uçak Gemisine İnebilen (CV) olmak üzere üç versiyonda üretilecek olup, Türkiye için “CTOL” versiyonunun tedariği planlanmaktadır.
F-35 uçağının geliştirilmesine yönelik teknik çalışmalar, tümleşik ürün takımları ve alt çalışma grupları aracılığıyla sürdürülmektedir. Yapılan çalışmalara, Türkiye adına SSM ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı’ndan ilgili temsilciler katılmaktadır.
İlk F-35 uçuşu 15 Aralık 2006’da gerçekleştirilmiştir.
ABD Hava Kuvvetleri’ne ilk teslimatın ise 2010 sonunda gerçekleştirilmesi beklenmektedir. Türkiye için ilk teslimatın ise 2014 yılında alınması planlanmaktadır. Uçakların lojistik desteği, Performansa Dayalı Lojistik Destek (PBL) anlayışıyla, Küresel Destek Sistemi (GSS) çerçevesinde yürütülecektir. Öngörülen sisteme göre; ABD JSF Proje Ofisi’nin, tüm dünyadaki F-35 uçaklarının desteklenmesi için tek yetkili olarak ana yüklenici ile sözleşme yapması ve tüm idame-işletme faaliyetlerinin tek kanaldan, Lockheed Martin (LM) firması tarafından yürütülmesi söz konusudur.
Mevcut SDD Sözleşmesi’ne göre Pilot ve Bakımcı eğitimleri, Entegre Eğitim Merkezleri (ITC)’nde verilecektir.
Savunma Sanayii İcra Komitesi’nin 12 Aralık 2006 tarihinde yaptığı toplantıda, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın yeni nesil savaş uçağı olarak F-35 seçilerek, uçağın seri üretiminden ömür devrinin sonuna kadarki tüm kullanım ve lojistik destek sürecini içerecek olan Üretim, Destek ve Sürekli İyileştirme (PSFD) Evresi’ne katılımına ve bu amaçla PSFD MOU dokümanının imzalanmasına karar verilmiştir. Anılan karar uyarınca, MoU dokümanı ve ekleri 25 Ocak 2007 tarihinde ABD Savunma Bakanlığı’nda, Milli Savunma Bakanı Sn.Vecdi GÖNÜL’ün de katıldığı bir törenle imzalanmıştır.
Yerli sanayinin projeye katılımında, % 70’in üzerinde geri dönüş hedeflenmektedir. Yerli sanayi katılımının artırılmasına yönelik çalışmalar, ABD firmaları ve diğer katılımcı ülke sanayileri nezdinde yürütülmüktedir. Bu çalışmaların bir sonucu olarak, ulusal savunma sanayiinin projeye katılımını ve olası iş fırsatlarını tanımlayan Niyet Mektubu ve Sanayi Katılım Planı, SSM ile ana yüklenici Lockheed Martin firması arasında, 6 Şubat 2007 tarihinde Ankara’da imzalanmıştır.
Buna ek olarak; yerli sanayinin yabancı yüklenicilerle iletişimini artırmak ve yeni iş fırsatlarını takip ederek ilgili firmalara yönlendirmek amacıyla oluşturulan JSF Türk Sanayi Koordinasyon Ekibi faaliyetlerini etkin olarak sürdürmekte ve projeden iş alan yerli firmaların altyapı yatırımlarını desteklemek amacıyla söz konusu firmalara kredi kullandırılmaktadır.
Teknik ve lojistik alanlarda milli yeterliliğin sağlanmasına yönelik olarak kazanılması gereken kabiliyetlerin yapılabilirliliğinin belirlenmesi amacıyla ana yüklenici firma ile birlikte analizler yapılmaktadır.
http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/projeler/havaAraclari/ucak/Sayfalar/JSF__H.aspx